فهرست مطالب
اگر دانشجوی کارشناسی ارشد باشید و یا دانشجوی دکتری مطمئنا با غول مرحله آخر، یعنی انجام پایان‌نامه، آشنا هستید. انتخاب موضوع پایان‌نامه و نگارش آن، به خودی خود سخت و زمان‌بر است اما مراحل تایید نهایی پایان نامه در صورتی که به درستی طی نشود، می‌تواند از آن هم سخت‌تر شود. ما در این‌جا سعی می‌کنیم شما را با مراحل تایید پایان نامه که پیش از مرحله دفاع هستند، بیشتر آشنا کنیم تا پشت سر گذاشتن این مراحل برایتان راحت‌تر شود.
مراحل ویرایش پایان نامه و گرفتن تایید
مرحله اول: بازبینی و ویرایش
زمانی که شما کار بر روی پایان‌نامه خود را به اتمام رساندید، نوبت آن است که آن را بازبینی و ویرایش کنید و پس از آن یک نمونه از پایان‌نامه‌تان را برای استاد راهنمای خود بفرستید. این مرحله، طولانی تر و پیچیده تر از مراحل تصویب پروپوزال خواهد بود. استاد راهنما هم وظیفه دارد پایان‌نامه شما را بازبینی کرده و در صورت وجود نقص، نظر و یا پیشنهادی شما را راهنمایی کند. روند ویرایش و بازبینی پایان‌نامه یکی از مهم‌ترین مراحل است؛ زیرا اگر با دقت و با رعایت اصول انجام نشود، شما را در یک روند طولانی و رفت و برگشتی با استاد راهنما قرار می‌دهد.
مرحله دوم: تایید استاد راهنما و مشاور
این مرحله مهم‌ترین مرحله از مراحل تایید پایان نامه است. وقتی پایان‌نامه شما دیگر مشکلی نداشته باشد، استاد راهنما و مشاور مربوطه آن را به صورت شفاهی تایید کرده و فرم‌های مربوطه را امضا می‌کنند.
مرحله سوم: تحویل دادن فرم اعلام آمادگی دفاع
پس از تایید استاد راهنما وقت آن است که فرم‌های اعلام آمادگی دفاع را از سایت دانشکده دریافت کنید و آن‌ها را تکمیل نمایید. سپس این فرم‌ها را به همراه سه نسخه از فرم‌های گزارش پیشرفت کار که توسط استاد راهنما و مدیر گروه تایید شده‌اند به آموزش دانشکده خود ببرید تا کارهای انتخاب داوران انجام شود. داوران پایان نامه شما توسط مدیر گروه و مدیر بخش پژوهش دانشگاه مشخص می‌شوند.
مرحله چهارم: تعیین تاریخ دفاع
پس از طی کردن مراحل تایید پایان نامه و تحویل فرم‌های مربوطه، تاریخ دفاع مشخص می‌شود. تاریخ دفاع معمولا به فاصله حداقل ۱۵ روز پس از ثبت درخواست دفاع تعیین می‌شود. این تاریخ توسط مدیر پژوهش دانشگاه، با هماهنگی با داوران و استاد راهنما مشخص می‌شود.
یادتان باشد، پس از این که داوران شما مشخص شدند و تاریخ دفاع نیز معین شد حداقل یک هفته پیش از دفاع باید فایل نهایی پایان‌نامه خود را برای داوران و استاد راهنمای خود بفرستید. علاوه بر این احتمالا تعدادی فرم کاغذی از بخش پژوهش دریافت کرده‌اید که باید این فرم‌ها را نیز برای داوران و استاد راهنمای خود بفرستید تا نظرات خود را در مورد پایان‌نامه شما در آن بنویسند.
نکته: شما می‌توانید به عنوان آخرین بازبینی از نظراتی که داوران و استاد راهنما در فرم‌های ذکر‌شده، نوشته‌اند استفاده کنید و متن پایان‌نامه خود را قبل از جلسه دفاع بهبود ببخشید.
نحوه ویرایش پایان نامه
همان‌طور که متوجه شدید ویرایش پایان‌نامه در دو مرحله انجام می‌شود. مرحله اول پس از پایان نگارش و پیش از تایید استاد راهنما است. مرحله دوم پس از تکمیل فرم‌ها توسط داوران و استاد راهنما و پیش از جلسه دفاع است. در زیر مراحل ویرایش پایان نامه را به طور کامل قرار داده‌ایم. با رعایت کامل موارد زیر می‌توانید از بازبینی و ویرایش چندباره جلوگیری کنید.
ویرایش تخصصی یا علمی
مهم‌ترین ویرایش در مورد پایان‌نامه، ویرایش علمی است. در این مرحله شما باید از صحت تمامی مطالب علمی و تخصصی که در پایان‌نامه استفاده کرده‌اید، اطمینان حاصل کنید. همچنین باید به نحوه‌ی استفاده درست از مطالب علمی و تخصصی و ارجاعات، در پایان‌نامه توجه کنید.
نکته: از آن‌‌جایی که این یک کار تخصصی است پیشنهاد می‌کنیم که یا درباره آن مطالعه کنید و یا این ویرایش را به یک متخصص بسپارید.
ویرایش محتوایی
معمولا در هنگام ویرایش پایان‌نامه، ویرایش محتوایی به همراه ویرایش تخصصی انجام می‌شود. این ویرایش بر روی ساختار نوشته، حذف و جابه‌جایی مطالب تمرکز دارد. یعنی شما باید متون و جملات و بخش‌های پایان نامه خود را به گونه‌ای کنار هم قرار دهید که مفهوم به درستی منتقل شود. همچنین باید از به‌کار بردن هرگونه مطالب نامفهوم و غیر مستند خودداری کنید.
ویرایش زبانی یا ادبی
در این مرحله شما باید به ویرایش زبانی پایان‌نامه خود بپردازید. ویرایش زبانی در واقع به همه کارهایی گفته می‌شود که باعث می‌شود متون شما روان‌تر و جملات کوتاه‌تر و خواناتر شوند.
برخی از موارد مربوط به ویرایش ظاهری:
- تصحیح ساختار جملات و کوتاه‌سازی آن‌ها
- تصحیح کلمات و عبارات محاوره‌ای
- یکدست نمودن لحن پایان‌نامه
- حذف کلمات و یا عبارات زائد
- تصحیح هرگونه ابهام در متن و جملات نامفهوم
- استفاده از کلمات مناسب و معادل‌های فارسی
ویرایش فنی
آخرین مرحله ویرایش، ویرایش فنی است. هر آن‌چه که مربوط به ظاهر و انسجام نوشته می‌شود، در دسته ویرایش فنی قرار می‌گیرد. در واقع شما با استفاده از ویرایش فنی به پایان‌نامه خود زیبایی می‌بخشید.
برخی از موارد مربوط به ویرایش ظاهری:
- صفحه‌آرایی
- تصحیح غلط‌های املایی
- تصحیح علائم نگارشی
- تصحیح تصاویر و جداول
- مرتب کردن ارجاعات
- صفحه‌بندی
- شیوه فهرست‌بندی
- شیوه فصل‌بندی
- تنظیم فونت و سایز
- پاراگراف‌بندی
- رسم‌الخط صحیح
- شماره‌گذاری صفحات
- استفاده از پاورقی
بازخوانی مجدد
اگر همه موارد بالا را رعایت کنید در نهایت یک پایان‌نامه کامل و بدون اشکال خواهید داشت؛ اما گاهی به علت خستگی زیاد و سرعت بالا ممکن است برخی از اشکالات به خصوص غلط‌های املایی از دید شما پنهان بمانند. پس از انجام ویرایش، برای اطمینان بیشتر می‌توانید دوباره پایان‌نامه خود را به طور کامل مطالعه کنید و اشتباهاتی که از دید شما پنهان مانده را تصحیح کنید.
پیشنهاد ما:
- در هنگام بازخوانی مجدد، متن پایان‌نامه را با صدای بلند بخوانید تا در صورت اشتباه چشم‌ها، گوش‌ها خطا را پیدا کنند!
- پس از ویرایش مدتی به خودتان زمان بدهید و مثلا پس از دو رو متن را بازخوانی کنید.
نکاتی که در طی مراحل تایید پایان نامه و پیش از دفاع باید بدانید
- برای دفاع باید تایید شفایی و امضای استاد راهنما را داشته‌باشید.
- حداقل شش ماه از زمان ثبت پروپوزال‌تان باید گذشته باشد.
- آخرین مهلت کارهای اداری در نیم‌سال اول تا پایان دی‌ماه است و در نیم‌سال دوم تا ۱۵ شهریورماه.
- آخرین مهلت برگزاری جلسه دفاع در نیم‌سال اول تا پایان بهمن‌ماه است و در نیم‌سال دوم تا ۱۵ مهرماه.
- برای دفاع حتما باید پایان‌نامه شما توسط استاد راهنما در سایت مربوط به ثبت کد پایان‌نامه‌ها، ثبت شده و کد استاد راهنما دریافت شود.
- قبل از دفاع شما باید تمامی دروس خود را گذرانده باشید و نمرات آن‌ها در سیستم دانشگاه‌تان ثبت شده باشد.
- بهتر است پیش از دفاع یک پاورپوینت ارائه آماده کنید. این کار به ارائه بهتر شما کمک می‌کند.
- یادتان باشد که پایان‌نامه شما به هیچ وجه نباید غلط املایی داشته‌باشد.
- این نکته را در نظر بگیرید که هر دانشگاهی قوانین و ملاک‌های خاص خود را در نگارش پایان‌نامه دارد؛ بنابراین خوب است که در حین نوشتن پایان‌نامه استانداردهای دانشگاه‌‌هتان را هم در نظر بگیرید.
- نکته مهم دیگر این که طبق قوانین، همه دانشجویانی که می‌خواهند دفاع کنند باید یک بار متن پایان‌نامه خود را در سایت ایرانداک قرار دهند تا از میزان شباهت پایان‌نامه خود با سایر پژوهش‌های دیگر مطلع شوند. در واقع شباهت پایان‌نامه شما با سایر پژوهش‌ها نباید از حد مشخصی بیشتر باشد.
جمع‌بندی
ما برای نگارش این مقاله سعی کردیم هم نکات ویرایش پایان نامه ارشد و هم نکات ویرایش رساله دکتری را بررسی کرده و یک مقاله جامع را در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم با استفاده از این مقاله بتوانید مراحل تایید پایان نامه خود را به خوبی پشت سر بگذارید.